OPINIA
KRAJOWEJ RADY SĄDOWNICTWA
z dnia 13 czerwca 2025 r.
w przedmiocie projektów rozporządzeń Ministra Sprawiedliwości:
- zmieniającego rozporządzenie w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa albo jednostki samorządu terytorialnego kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (B894),
- zmieniającego rozporządzenie w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa albo jednostki samorządu terytorialnego kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (B895),
- zmieniającego rozporządzenie w sprawie opłat za czynności radców prawnych
(B897),
- zmieniającego rozporządzenie w sprawie opłat za czynności adwokackie (B896).
Krajowa Rada Sądownictwa, po zapoznaniu się z przedstawionymi jej przy piśmie Sekretarza Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości z dnia 23 maja 2025 r. (znak: DL-V.4670.6.2025) projektami rozporządzeń Ministra Sprawiedliwości: zmieniającego rozporządzenie w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa albo jednostki samorządu terytorialnego kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (B894), zmieniającego rozporządzenie w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa albo jednostki samorządu terytorialnego kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (B865), zmieniającego rozporządzenie w sprawie opłat za czynności radców prawnych (B897), zmieniającego rozporządzenie w sprawie opłat za czynności adwokackie (B896), opiniuje je pozytywnie z poniższymi uwagami.
Krajowa Rada Sądownictwa zauważa, że projektodawca powinien rozważyć podjęcie odpowiednich prac legislacyjnych aby ustanowić generalne i trwałe zasady określania wysokości kosztów i opłat adwokackich i radcowskich, oparte na obiektywnych i przewidywalnych kryteriach, eliminujących potrzebę periodycznego ich waloryzowania.
Dotychczasowy model normatywny wymusza każdorazowe nowelizowanie rozporządzeń wykonawczych jedynie w celu dostosowania stawek do zmieniających się warunków ekonomicznych, zaś dodatkowym mankamentem tego rozwiązania jest pozostawienie tej decyzji w kompetencjach przedstawiciela władzy wykonawczej - Ministra Sprawiedliwości.
Rodzi to ryzyko instrumentalizacji tych decyzji dla celów politycznych. Brak prawidłowego ukształtowania zasad ustalania kosztów pomocy prawnej skutkuje nie tylko inflacyjną deprecjacją ich wysokości, ale również prowadzi do sytuacji, w której wywierany jest wpływ na niezależność zawodów zaufania publicznego, takich jak adwokatura i radcowie prawni, poprzez uzależnienie ich wynagrodzenia od arbitralnych decyzji organu administracji
rządowej.
Oparcie wysokości stawek opłat i kosztów na podstawie jasnych, obiektywnych wskaźników ekonomicznych - takich jak przeciętne wynagrodzenie w gospodarce narodowej, czy wskaźnik inflacji ogłaszany przez GUS, wydaje się w takiej sytuacji odpowiednie i eliminujące zagrożenie naruszenia konstytucyjnej zasady równego prawa dostępu do sądu poprzez uniemożliwienie arbitralnych decyzji władzy wykonawczej odnośnie do wyceny kosztów udzielonej pomocy prawnej z urzędu w ramach postępowań toczonych przez władzę sądowniczą.
WP.420.50-53.2025
Kompletna wersja elektroniczna powyższego dokumentu jest dostępna w formacie PDF