Szczegóły

Kategoria: Uchwały, opinie, stanowiska

Opublikowano: 18 czerwiec 2025

Data wydarzenia: 13-06-25

Data końca wydarzenia: 13-06-25

OPINIA
KRAJOWEJ RADY SĄDOWNICTWA
z dnia 13 czerwca 2025 r.

w przedmiocie projektów rozporządzeń Ministra Sprawiedliwości:
- zmieniającego rozporządzenie w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa albo jednostki samorządu terytorialnego kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (B894),
- zmieniającego rozporządzenie w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa albo jednostki samorządu terytorialnego kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (B895),
- zmieniającego rozporządzenie w sprawie opłat za czynności radców prawnych
(B897),
- zmieniającego rozporządzenie w sprawie opłat za czynności adwokackie (B896).

Krajowa Rada Sądownictwa, po zapoznaniu się z przedstawionymi jej przy piśmie Sekretarza Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości z dnia 23 maja 2025 r. (znak: DL-V.4670.6.2025) projektami rozporządzeń Ministra Sprawiedliwości: zmieniającego rozporządzenie w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa albo jednostki samorządu terytorialnego kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (B894), zmieniającego rozporządzenie w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa albo jednostki samorządu terytorialnego kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (B865), zmieniającego rozporządzenie w sprawie opłat za czynności radców prawnych (B897), zmieniającego rozporządzenie w sprawie opłat za czynności adwokackie (B896), opiniuje je pozytywnie z poniższymi uwagami.
Krajowa Rada Sądownictwa zauważa, że projektodawca powinien rozważyć podjęcie odpowiednich prac legislacyjnych aby ustanowić generalne i trwałe zasady określania wysokości kosztów i opłat adwokackich i radcowskich, oparte na obiektywnych i przewidywalnych kryteriach, eliminujących potrzebę periodycznego ich waloryzowania.
Dotychczasowy model normatywny wymusza każdorazowe nowelizowanie rozporządzeń wykonawczych jedynie w celu dostosowania stawek do zmieniających się warunków ekonomicznych, zaś dodatkowym mankamentem tego rozwiązania jest pozostawienie tej decyzji w kompetencjach przedstawiciela władzy wykonawczej - Ministra Sprawiedliwości.
Rodzi to ryzyko instrumentalizacji tych decyzji dla celów politycznych. Brak prawidłowego ukształtowania zasad ustalania kosztów pomocy prawnej skutkuje nie tylko inflacyjną deprecjacją ich wysokości, ale również prowadzi do sytuacji, w której wywierany jest wpływ na niezależność zawodów zaufania publicznego, takich jak adwokatura i radcowie prawni, poprzez uzależnienie ich wynagrodzenia od arbitralnych decyzji organu administracji
rządowej.
Oparcie wysokości stawek opłat i kosztów na podstawie jasnych, obiektywnych wskaźników ekonomicznych - takich jak przeciętne wynagrodzenie w gospodarce narodowej, czy wskaźnik inflacji ogłaszany przez GUS, wydaje się w takiej sytuacji odpowiednie i eliminujące zagrożenie naruszenia konstytucyjnej zasady równego prawa dostępu do sądu poprzez uniemożliwienie arbitralnych decyzji władzy wykonawczej odnośnie do wyceny kosztów udzielonej pomocy prawnej z urzędu w ramach postępowań toczonych przez władzę sądowniczą.

WP.420.50-53.2025

Kompletna wersja elektroniczna powyższego dokumentu jest dostępna w formacie PDF

Szczegóły

Kategoria: Uchwały, opinie, stanowiska

Opublikowano: 18 czerwiec 2025

Data wydarzenia: 13-06-25

Data końca wydarzenia: 13-06-25

OPINIA
KRAJOWEJ RADY SĄDOWNICTWA
z dnia 13 czerwca 2025 r.
w przedmiocie poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz ustawy - Prawo o prokuraturze 

Krajowa Rada Sądownictwa, po zapoznaniu się z poselskim projektem ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz ustawy - Prawo o prokuraturze, przedstawionym przy piśmie Zastępcy Szefa Kancelarii Sejmu z 26 marca 2025 r. (znak: SPS-III.020.64.6.2025), opiniuje go pozytywnie, zgłaszając poniższe uwagi.
Rada wskazuje, że projektowane zmiany art. 87 § 2 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego (dalej jako „kpk”) oraz dodanie § 5 do art. 137 ustawy z dnia 28 stycznia 2016 r. - Prawo o prokuraturze należy uznać za zbędne, generujące zbędną redundancję normatywną. Przede wszystkim pozostają one w kolizji z projektowanym art. 87 § 1 kpk, który samodzielnie i wystarczająco reguluje sytuację pełnomocnika strony innej niż oskarżony oraz osoby niebędącej stroną postępowania. Projektowany art. 87 § 1 kpk wprowadza jednoznaczną normę przyznającą stronom innym niż oskarżony - a także osobom niebędącym stronami - prawo do ustanowienia pełnomocnika oraz jego obecności na każdym etapie postępowania z ich udziałem. Jest to przepis o charakterze ogólnym i zasadniczym, który obejmuje całość sytuacji procesowych, w których dopuszczalny jest udział tego pełnomocnika.
Tym samym stanowi on podstawę do stwierdzenia bezprawności działań osoby prowadzącej czynność, która to prawo ogranicza lub uniemożliwia jego realizację.
Dodanie § 2 do tego samego artykułu, zgodnie z którym osoba prowadząca czynność, która uniemożliwi obecność pełnomocnika, zostaje z mocy prawa wyłączona ze sprawy, nie jest konieczne, ponieważ jego funkcjonalny sens wynika już z treści art. 87 § 1 kpk w związku z istniejącymi przepisami o wyłączeniu sędziego, prokuratora czy innych osób prowadzących postępowanie przygotowawcze oraz innych oskarżycieli publicznych w razie zaistnienia przesłanek naruszenia prawa do obrony lub rażącego naruszenia przepisów postępowania.
Co więcej, projektowany § 2 czyni z wyłączenia z mocy prawa automatyzm proceduralny, który może prowadzić do dezorganizacji postępowania i być nadużywany jako środek taktyczny.
Jeszcze mniej zasadna wydaje się być nowelizacja ustawy z dnia 28 stycznia 2016 r.
- Prawo o prokuraturze, polegająca na dodaniu § 5 do art. 137. Regulowanie tożsamej sankcji procesowej (automatycznego wyłączenia ze sprawy) dla prokuratora w odrębnym akcie prawnym - podczas gdy identyczne ujęcie zawarto już w projektowanym art. 87 § 2 kpk -prowadzi do nadmiarowości legislacyjnej oraz rozszczepienia systemowego. Co więcej, czyni system prawa niespójnym i naraża go na interpretacyjne trudności - szczególnie, gdy chodzi o ocenę zakresu i pierwszeństwa stosowania obu przepisów, a także faktycznej intencji projektodawcy w zakresie modyfikacji zakresu odpowiedzialności dyscyplinarnej prokuratora za przewinienia służbowe.
Z punktu widzenia zasad poprawnej legislacji, wystarczające byłoby pozostawienie jedynie projektowanego art. 87 § 1 kpk. Wprowadzenie dodatkowych sankcji w odrębnych paragrafach lub ustawach prowadzi do powielania norm i potencjalnej inflacji przepisów prawa, w tym gwarancyjnych i sankcyjnych. W konsekwencji, uzasadnione byłoby odstąpienie od projektowanych art. 87 § 2 kpk oraz art. 137 § 5 Prawa o prokuraturze i pozostanie przy klarownej, jednolitej regulacji aktualnego art. 87 § 1 kpk.
Zastrzeżenia Rady budzą także zmiany proponowane odnośnie do art. 147 § 2 kpk, a także dodanie § 2b i § 2d. Dotyczą one obowiązkowej rejestracji obrazu i dźwięku podczas czynności procesowych oraz przyznania uczestnikom prawa do samodzielnego ich utrwalania.
Regulacje te mogą dezorganizować postępowanie i stwarzać zagrożenia dla porządku procesowego oraz ochrony danych osobowych i praw uczestników postępowań.
Projektowany art. 147 § 2 kpk nakłada obowiązek rejestracji obrazu i dźwięku w przypadku przesłuchania świadka lub biegłego nie tylko w sytuacjach szczególnych (jak dotychczas — np. przesłuchanie niepowtarzalne - art. 147 § 2 pkt 1 kpk), lecz także każdorazowo w razie wniosku uczestnika czynności. Taka regulacja sprawi, że stosowna rejestracja będzie przeprowadzana, niezależnie od oceny przydatności, możliwości technicznych czy wartości dowodowej. Może to prowadzić do instrumentalnego składania wniosków - wyłącznie w celu opóźnienia czynności - wiedząc, że brak technicznych warunków skutkować będzie obligatoryjnym odroczeniem takich czynności. Ponadto przyznanie każdemu uczestnikowi czynności/rozprawy prawa do rejestrowania obrazu i dźwięku własnymi urządzeniami (w projektowanym § 2b), bez jakiegokolwiek mechanizmu kontroli sądu (opartego o kryteria celowości i proporcjonalności), prowadzi do zagrożeń dla bezpieczeństwa informacji, ochrony wizerunku świadków, stron i pełnomocników, a także sprzyja możliwościom nielegalnego rozpowszechniania materiałów (nawet mimo formalnego zakazu ich publikacji).
Równolegle do powyższych uwag zaznaczyć należy, że odesłanie zawarte w projektowanym art. 147 § 2d kpk powinno zostać skorygowane zgodnie z zasadami poprawnej legislacji, poprzez wskazanie jednostki redakcyjnej wyższego rzędu, w której umieszczono pkt 3, o którym mowa w odesłaniu zawartym w tym artykule.

Kompletna wersja elektroniczna powyższego dokumentu jest dostępna w formacie PDF
WP.420.38.2025

Szczegóły

Kategoria: Uchwały, opinie, stanowiska

Opublikowano: 18 czerwiec 2025

Data wydarzenia: 13-06-25

Data końca wydarzenia: 13-06-25

OPINIA
KRAJOWEJ RADY SĄDOWNICTWA
z dnia 13 czerwca 2025 r.
w przedmiocie rządowego projektu ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku z poprawą bezpieczeństwa ruchu drogowego (UD 185)

Krajowa Rada Sądownictwa, po zapoznaniu się z projektem ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku z poprawą bezpieczeństwa ruchu drogowego (UD 185), przekazanym przy piśmie Sekretarza Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości z dnia 6 lutego 2025 r., opiniuje projekt negatywnie, zgłaszając do niego poniższe uwagi.
Krajowa Rada Sądownictwa w pierwszej kolejności wskazuje, że rozwiązanie zawarte w art. 1 pkt 1 lit. b ustawy zmieniającej, a dotyczące zmiany brzmienia art. 42 § 3 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny (dalej jako „kk”) jest niezgodne z orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego. Projektowany przepis zakłada obligatoryjne orzekanie przez sąd dożywotniego zakazu prowadzenia pojazdów w stosunku do sprawców przestępstw określonych w art. 173, art. 177 § 2 i 2a, art. 178a § 4, art. 244 oraz art. 355 § 2 kk.
Jak wskazał Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 4 czerwca 2024 r. o sygn. akt SK 22/21, tego rodzaju rozwiązanie nie jest zgodne z art. 45 ust. 1 w związku z art. 42 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Względna swoboda sądu w doborze kary znajduje wyraz w art. 53 § 1 kk wiąże się bezpośrednio z konstytucyjną zasadą niezależności sądów i niezawisłości sędziowskiej. Zaproponowane ograniczenie uznaniowości sądu w wymiarze kary może doprowadzić do uniemożliwienia indywidualizacji oceny konkretnych przypadków, a w następstwie do wydawania nietrafnych rozstrzygnięć powodujących niewspółmierność kary. Narzucanie sędziom konkretnego wymiaru kary przenosi odpowiedzialność za podjęte rozstrzygnięcie w kwestii kary na ustawodawcę, powodując, że proces oceny społecznej szkodliwości czynu i dopasowanie do niej odpowiedniej sankcji karnej iluzorycznym i w pełni uzależnionym od władzy innej niż władza sądownicza. Przeczy to tym samym zasadzie niezawisłości sędziowskiej, w treść której wchodzi również dyrektywa odpowiedniego doboru kary w odniesieniu do stopnia szkodliwości czynu, okoliczności obciążających i łagodzących, celów zapobiegawczych oraz społecznego oddziaływania. W tym względzie należy pamiętać, że dolegliwość kary nie może przekraczać stopnia winy, który jest różny w zależności od konkretnego stanu faktycznego i wymaga miejsca na uznaniowość sądu w doborze kary i środków karnych.
Kolejną wątpliwość Krajowej Rady Sądownictwa, w oparciu o wyżej przedstawioną argumentację rodzi brzmienie projektowanego art. 44b § 5 zawarte w art. 1 pkt 3 lit. d projektu ustawy zmieniającej. Ustalenie wysokości nawiązki na kwotę wynoszącą co najmniej 5 000 zł w miejsce przepadku pojazdu, gdy nie stanowił on wyłącznej własności sprawcy może prowadzić do sytuacji, w której wysokość nawiązki będzie przekraczała wartość udziału sprawcy w rzeczy ruchomej służącej do popełnienia przestępstwa. Różnicowaniu na niekorzyść takiego sprawcy podlegać będzie wymiar nawiązki w porównaniu do sprawcy, wobec którego orzeczony będzie przepadek takiego pojazdu. W tym względzie, Rada zauważa również potrzebę umożliwienia zindywidualizowania wysokości nawiązki w oparciu o konkretny stan faktyczny sprawy, a co za tym idzie - danie pełnej uznaniowości sądowi w określaniu kwoty nawiązki nakładanej na sprawcę przestępstwa, w sposób niewkraczający w zakres niezawisłości sędziowskiej.
Projektodawca zdecydował się wprowadzić do Kodeksu karnego definicję nielegalnego wyścigu samochodowego poprzez dodanie do art. 115 kk § 26. Ujęto ją poprzez dążenie sprawcy do rywalizacji oraz celowość podejmowanych działań. Tego rodzaju rozwiązanie Rada uważa za zbędne z uwagi na obowiązywanie w systemie prawnym art. 173, 174 i 177 kk, które swoim zakresem obejmują już działania mogące sprowadzać się do organizacji nielegalnych wyścigów albo innych zachowań sprowadzających niebezpieczeństwo w ruchu drogowym.
Zaproponowane rozwiązanie legislacyjne spowoduje, że udowodnienie uczestnictwa w nielegalnym wyścigu samochodowym albo niebezpiecznego prowadzenia pojazdu mechanicznego w rozumieniu projektowanego art. 115 § 26 kk będzie trudne dowodowo z uwagi na konieczność wykazania odpowiedniego zamiaru sprawcy oraz zbędne z uwagi na przywołane wyżej art. 173, 174 i 177 kk i obejmujące swoim zakresem również zdarzenia tego rodzaju. W tym względzie należy rozważyć środki inne niż o charakterze ustawodawczym i zmierzające do zwiększenia wykrywalności tego rodzaju zdarzeń oraz odpowiedniego stosowania już obowiązujących przepisów prawa przez organy ścigania. Nowelizacja art. 115 i art. 177 kk jest zatem w ocenie Rady zbędna i przeczy zasadom poprawnej legislacji, w skład których wchodzi między innymi zasada nakazująca dokonanie wyboru proporcjonalnych środków interwencji organów władzy publicznej alternatywnych w stosunku do uchwalenia ustawy przed podjęciem decyzji o wszczęciu postępowania legislacyjnego (§1 ust. 1 pkt 3 załącznika do rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 czerwca 2002 r. w sprawie „Zasad techniki prawodawczej”). Dopiero uznanie, że tego rodzaju środki nie występują, winno skutkować podjęciem decyzji o zmianie ustawy w randze kodeksu. Tymczasem Projektodawca nie wykazał w uzasadnieniu projektu ustawy, ażeby tego rodzaju analizę przeprowadził, a swoje założenia oparł na automatycznej tezie potrzeby nowelizacji Kodeku karnego.
Wątpliwość Krajowej Rady Sądownictwa budzi również redakcja projektowanego brzmienia art. 178c § 1 pkt 1 kk zawarta w art. 1 pkt 9 ustawy nowelizującej. Jak wynika z przedstawionego projektu kto w ruchu lądowym organizuje lub prowadzi nielegalny wyścig samochodowy podlegać będzie karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. Użycie słów „organizuje lub prowadzi” rodzi uzasadnione wątpliwości interpretacyjne co do zakresu penalizacji konkretnych stadiów czynu zabronionego - czy dotyczyć ona będzie również przygotowania do popełnienia przestępstwa czy też tylko usiłowania i dokonania. Wątpliwości te wzmacnia projektowane brzmienie § 3 tegoż przepisu zgodnie, z którym penalizacji podlegać będzie również przygotowanie do ww. czynu, tj. przygotowanie do organizowania lub prowadzenia nielegalnego wyścigu samochodowego. W tym względzie niejasna jest korelacja między zakresami pojęć „organizowanie”, a „prowadzenie” co w razie wejścia tej normy w życie może doprowadzić do wątpliwości co do sposobu poprawnej subsumpcji ww. normy prawnej w zakresie oceny, czy któreś ze znamion tego czynu można potraktować jako stadium przygotowania.
Należy również wskazać, że penalizacja stadium przygotowania do popełnienia przestępstwa w systematyce Kodeksu karnego ma charakter szczególny i zastosowanie znajduje jedynie do najcięższych gatunkowo przestępstw o bardzo wysokiej szkodliwości społecznej, takich jak przykładowo: art. 117 (wszczęcie lub prowadzenie wojny napastniczej), art. 127 (pozbawienie niepodległości), art. 148 (zabójstwo), art. 173 (sprowadzenie katastrofy), art. 189a (handel ludźmi), art. 252 (wzięcie zakładnika) i art. 270 (fałszerstwo). Stąd wątpliwość może budzić objęcie ściganiem przygotowania do organizacji i prowadzenia nielegalnych wyścigów samochodowych, co może zaburzać kodeksową gradację czynów zabronionych i nie być zrozumiałe w odbiorze podmiotów stosujących procedurę karną, w tym sądu.
Jednocześnie Rada zauważa proponowane przez Projektodawcę rozwiązanie o skutkach pozytywnych społecznie, a polegające na zawężeniu możliwości warunkowego zawieszenia kary w stosunku do sprawców dokonujących czynu zabronionego pod wpływem poważnego zatrucia alkoholowego oraz w warunkach orzeczonego zakazu prowadzenia pojazdów (nowe brzmienie art. 69 § 4 lit. c kk zawarte w art. 1 pkt 4 projektu ustawy zmieniającej). Odpowiada to istocie instytucji zawartej w art. 69 kk, która zmierza do stygmatyzacji zachowań szczególnie nagannych społecznie, a mających miejsce w związku z prowadzeniem pojazdów
mechanicznych.

Kompletna wersja elektroniczna powyższego dokumentu jest dostępna w formacie PDF
WP.420.12.2025

Szczegóły

Kategoria: Uchwały, opinie, stanowiska

Opublikowano: 17 czerwiec 2025

Data wydarzenia: 12-06-25

Data końca wydarzenia: 12-06-25

OPINIA
KRAJOWEJ RADY SĄDOWNICTWA
z dnia 12 czerwca 2025 r.
w przedmiocie projektu rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości zmieniającego rozporządzenie w sprawie nadzoru administracyjnego nad działalnością administracyjną sądów powszechnych

Krajowa Rada Sądownictwa, po zapoznaniu się z projektem rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości zmieniającego rozporządzenie w sprawie nadzoru administracyjnego nad działalnością administracyjną sądów powszechnych (nr B873 w Wykazie prac legislacyjnych Ministra Sprawiedliwości), przekazanym przy piśmie Sekretarza Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości z dnia 23 maja 2025 r. (znak: DL-IV.4601.17.2024), opiniuje projekt pozytywnie, bez uwag.

Kompletna wersja elektroniczna powyższego dokumentu jest dostępna w formacie PDF
WP.420.49.2025

Szczegóły

Kategoria: Uchwały, opinie, stanowiska

Opublikowano: 28 maj 2025

Data wydarzenia: 23-05-25

Data końca wydarzenia: 23-05-25

OPINIA

KRAJOWEJ RADY SĄDOWNICTWA

z dnia 23 maja 2025 r.

w przedmiocie projektu rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości zmieniającego rozporządzenie w sprawie konta w systemie teleinformatycznym obsługującym zgłoszenie na wolne stanowisko sędziowskie

Krajowa Rada Sądownictwa, po zapoznaniu się ze zaktualizowanym projektem rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości zmieniającym rozporządzenie w sprawie konta w systemie teleinformatycznym obsługującym zgłoszenie na wolne stanowisko sędziowskie (nr B860 w Wykazie prac legislacyjnych Ministra Sprawiedliwości), przekazanym przy piśmie Sekretarza Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości z dnia 7 kwietnia 2025 r. (znak: DL-IV.4601.5.2024), opiniuje projekt pozytywnie, bez uwag.

Kompletna wersja elektroniczna powyższego dokumentu jest dostępna w formacie PDF
WP.420.40.2025